Kotlin vs Dart: Ngôn ngữ lập trình ứng dụng di động nào phù hợp?

Trong thế giới lập trình ứng dụng di động, hai ngôn ngữ lập trình nổi bật Kotlin và Dart mạnh mẽ với những đặc điểm và lợi thế riêng. Kotlin, “ngôi sao sáng” của hệ sinh thái Android, không chỉ được Google công nhận mà còn được ưa chuộng vì sự linh hoạt và thân thiện với lập trình viên. Trong khi đó, Dart, ngôn ngữ đứng sau Flutter – bộ công cụ phát triển giao diện đình đám, lại mang đến sức mạnh vượt trội trong việc xây dựng ứng dụng đa nền tảng. Vậy, Kotlin vs Dart – ngôn ngữ nào mới là lựa chọn tối ưu cho bạn?

Đọc bài viết này để hiểu thêm về:

  • Tổng quan về Kotlin 
  • Tổng quan về Dart
  • So sánh Kotlin vs Dart qua các khía cạnh quan trọng
  • Khi nào nên chọn Kotlin hay Dart?
  • So sánh mức lương của về vị trí lập trình sử dụng hai ngôn ngữ Kotlin và Dart
  • Tài nguyên học tập Kotlin và Dart

Tổng quan về Kotlin 

Kotlin là một ngôn ngữ lập trình hiện đại do JetBrains phát triển, chính thức được Google công nhận là ngôn ngữ ưu tiên hàng đầu cho lập trình Android. Kotlin có thiết kế đơn giản, súc tích nhưng mạnh mẽ, hỗ trợ lập trình hướng đối tượng (OOP) và lập trình hàm (FP), giúp lập trình viên viết code dễ đọc, dễ bảo trì hơn so với Java.

Với khả năng tương thích hoàn toàn với Java, Kotlin được nhiều công ty và lập trình viên ưa chuộng để phát triển ứng dụng Android, đồng thời còn được sử dụng trong backend và phát triển đa nền tảng (multiplatform).

Đọc thêm: Kotlin là gì? Định nghĩa, ưu điểm và những cú pháp cơ bản của Kotlin

Ứng dụng chính của Kotlin

  • Phát triển Android: Kotlin được sử dụng rộng rãi trong phát triển ứng dụng Android nhờ tính an toàn, ngắn gọn và hiệu suất cao. Google đã cung cấp thư viện Jetpack và các công cụ hỗ trợ Kotlin để giúp lập trình viên tận dụng tối đa sức mạnh của ngôn ngữ này.
  • Lập trình backend: Với sự hỗ trợ từ các framework như Ktor, Spring Boot và Micronaut, Kotlin cũng là một lựa chọn mạnh mẽ để phát triển backend, đặc biệt trong các hệ thống microservices.
  • Phát triển đa nền tảng (Kotlin Multiplatform – KMP): Kotlin Multiplatform cho phép chia sẻ code giữa Android, iOS, web và desktop, giúp giảm bớt công sức viết code trùng lặp và tối ưu hóa quá trình phát triển ứng dụng.

Cú pháp cơ bản và đặc điểm nổi bật của Kotlin

Kotlin nổi bật với cú pháp đơn giản, an toàn và linh hoạt. Một số đặc điểm quan trọng của Kotlin bao gồm:

  • Null Safety: Giúp loại bỏ lỗi NullPointerException bằng hệ thống kiểm tra null ngay từ lúc biên dịch.
  • Extension Functions: Cho phép mở rộng chức năng của các class mà không cần kế thừa hoặc sửa đổi mã nguồn gốc.
  • Coroutines: Hỗ trợ lập trình bất đồng bộ hiệu quả hơn so với cách tiếp cận truyền thống bằng threads.
  • Data Classes: Giảm boilerplate code khi khai báo các class chứa dữ liệu.
  • Interoperability với Java: Kotlin có thể tương tác hoàn toàn với Java, giúp các dự án Java hiện tại dễ dàng chuyển đổi sang Kotlin.

Với những ưu điểm trên, Kotlin không chỉ là lựa chọn tối ưu cho Android mà còn mở rộng sang nhiều lĩnh vực khác, giúp lập trình viên xây dựng ứng dụng nhanh hơn, an toàn hơn và hiệu quả hơn.

Tổng quan về Dart

Dart là một ngôn ngữ lập trình hiện đại, được phát triển bởi Google, với mục tiêu tối ưu hóa hiệu suất và trải nghiệm lập trình trên nhiều nền tảng. Được giới thiệu lần đầu vào năm 2011, Dart ban đầu hướng đến lập trình web, nhưng từ khi Flutter ra đời, nó nhanh chóng trở thành một trong những ngôn ngữ chủ chốt cho phát triển ứng dụng di động đa nền tảng.

Dart mang phong cách lập trình hướng đối tượng, hỗ trợ cả lập trình hàm, và có khả năng biên dịch trực tiếp sang mã máy nhờ trình biên dịch AOT (Ahead-of-Time), giúp ứng dụng chạy mượt mà với hiệu suất cao.

Đọc thêm: Dart là gì? Cú pháp, Đặc điểm, Ứng dụng thực tế của Dart

Ứng dụng chính của Dart

Dart được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau, nổi bật nhất là:

  • Flutter: Là framework giao diện người dùng do Google phát triển, Flutter sử dụng Dart làm ngôn ngữ chính để xây dựng ứng dụng di động, web, và desktop với một codebase duy nhất.
  • Web: Dart có thể biên dịch sang JavaScript, giúp xây dựng các ứng dụng web hiệu suất cao với Flutter Web hoặc Dart’s native web framework như AngularDart.
  • Server-side: Dù không phổ biến như Node.js hay Java, Dart vẫn có thể được sử dụng để phát triển ứng dụng backend với Dart Frog hay Shelf, tận dụng khả năng đồng bộ bất đồng bộ mạnh mẽ của ngôn ngữ này.

Cú pháp cơ bản và đặc điểm nổi bật của Dart

Dart có cú pháp khá gần với Java và JavaScript, giúp lập trình viên dễ dàng tiếp cận. Một số đặc điểm nổi bật của Dart bao gồm:

  • Null Safety: Hỗ trợ an toàn null để giảm thiểu lỗi liên quan đến null pointer.
  • JIT & AOT Compilation: Just-In-Time (JIT) giúp tối ưu quá trình phát triển với hot reload, còn Ahead-Of-Time (AOT) giúp tối ưu hiệu suất khi triển khai ứng dụng.
  • Hỗ trợ lập trình bất đồng bộ: Dart sử dụng async/await và Future để xử lý tác vụ bất đồng bộ một cách hiệu quả.
  • Collections mạnh mẽ: Hỗ trợ các kiểu dữ liệu như List, Set, Map với cú pháp đơn giản, linh hoạt.
  • Mixin & Extension: Hỗ trợ mixin và extension giúp mở rộng khả năng tái sử dụng mã nguồn.

Nhờ những đặc điểm trên, Dart trở thành một lựa chọn mạnh mẽ cho các lập trình viên muốn xây dựng ứng dụng đa nền tảng với hiệu suất cao.

So sánh Kotlin vs Dart

Kotlin và Dart là hai ngôn ngữ lập trình hiện đại được sử dụng rộng rãi trong phát triển ứng dụng di động, với Kotlin chủ yếu phục vụ cho Android thông qua Jetpack Compose và Kotlin Multiplatform, trong khi Dart là nền tảng của Flutter – một framework phát triển ứng dụng đa nền tảng. Dưới đây là sự so sánh chi tiết giữa Kotlin vs Dart trên nhiều khía cạnh quan trọng.

Cú pháp và tính dễ đọc

Cả Kotlin và Dart đều có cú pháp hiện đại, dễ đọc và dễ viết hơn so với các ngôn ngữ tiền nhiệm như Java hay Objective-C. Kotlin có phần giống Java nhưng loại bỏ nhiều boilerplate code, trong khi Dart có cú pháp khá gần với JavaScript và C#.

Khai báo biến

  • Kotlin: Dùng val (immutable) và var (mutable).
  • Dart: Dùng final và const (immutable), var (mutable).

Điểm khác biệt chính là const trong Dart cho phép khai báo biến bất biến ở compile-time, trong khi Kotlin không có từ khóa tương tự.

Hệ thống kiểu dữ liệu

Cả hai ngôn ngữ đều hỗ trợ hệ thống kiểu dữ liệu an toàn với nullable và non-nullable types:

  • Kotlin: Mặc định non-nullable, dùng ? để khai báo nullable (String? name).
  • Dart: Hỗ trợ sound null safety, mặc định non-nullable, dùng ? tương tự Kotlin.

Lập trình hàm

Cả hai ngôn ngữ hỗ trợ higher-order functions và lambda expressions:

  • Kotlin: Lambda có thể được truyền dưới dạng đối số ({ x -> x * 2 }).
  • Dart: Hỗ trợ function như first-class citizens ((x) => x * 2).

Lập trình hướng đối tượng

  • Class, Object, Constructor: Cả Kotlin và Dart đều hỗ trợ constructor mặc định, named constructor, và factory constructor.
  • Kế thừa, abstract class, interface:
    • Kotlin: Dùng abstract class và interface. Kotlin interface có thể có implementation.
    • Dart: Không có từ khóa interface riêng, thay vào đó mọi class đều có thể được implement như interface.
  • Extension function vs Extension method:
    • Kotlin: fun String.capitalizeFirstLetter() = this.replaceFirstChar { it.uppercase() }
    • Dart: extension StringExtension on String { String capitalizeFirstLetter() => this[0].toUpperCase() + substring(1); }

Cả hai đều cho phép mở rộng tính năng của class mà không cần sửa đổi trực tiếp class đó.

Lập trình bất đồng bộ

  • Kotlin: Sử dụng Coroutines giúp xử lý bất đồng bộ một cách hiệu quả mà không cần callback hell.
  • Dart: Sử dụng async/await và Future để quản lý bất đồng bộ.

So sánh Future/Stream (Dart) với Flow/Suspend function (Kotlin):

  • Future (Dart) vs Suspend function (Kotlin): Cả hai đều đại diện cho một giá trị trong tương lai nhưng Kotlin có Coroutines giúp quản lý tốt hơn.
  • Stream (Dart) vs Flow (Kotlin): Đều giúp xử lý dữ liệu tuần tự nhưng Flow hiệu quả hơn khi tích hợp với Coroutines.

Hiệu suất và tối ưu hóa

  • Hiệu suất runtime:
    • Kotlin chạy trên JVM khi dùng Android, hiệu suất phụ thuộc vào JVM optimization.
      Dart VM tối ưu tốt cho ứng dụng Flutter, đặc biệt là với hot reload.
  • Native Compilation:
    • Kotlin Native: Dùng để biên dịch Kotlin sang mã máy, hỗ trợ iOS.
    • Dart Native (AOT – Ahead of Time Compilation): Giúp tối ưu hiệu suất khi build ứng dụng Flutter.

Hỗ trợ đa nền tảng

  • Kotlin Multiplatform vs Flutter:
    • Kotlin Multiplatform: Cho phép chia sẻ code logic giữa các nền tảng nhưng UI vẫn cần code riêng cho từng hệ điều hành.
    • Flutter: Hỗ trợ giao diện đồng nhất trên iOS, Android, Web, Desktop từ một codebase duy nhất.
  • Hỗ trợ nền tảng:
    • Kotlin hỗ trợ Android tốt hơn, có thể chạy trên iOS với Kotlin Multiplatform.
    • Dart với Flutter hỗ trợ tốt trên cả Android, iOS, Web và thậm chí cả Desktop.

Bảng tóm tắt so sánh Kotlin vs Dart

Tiêu chí  Kotlin  Dart
Cú pháp và tính dễ đọc Gần với Java, gọn gàng hơn, ít boilerplate Gần với JavaScript và C#, cú pháp đơn giản
Khai báo biến val (immutable), var (mutable) final, const (immutable), var (mutable)
Hệ thống kiểu dữ liệu Mặc định non-nullable, dùng ? cho nullable Sound null safety, mặc định non-nullable
Lập trình hàm Hỗ trợ lambda, higher-order functions Hỗ trợ function là first-class citizens
Class & Constructor Hỗ trợ primary constructor, named constructor Hỗ trợ constructor, named constructor, factory constructor
Kế thừa & Interface Có abstract class, interface với implementation Không có từ khóa interface, dùng implements để kế thừa
Extension Extension function (fun ClassName.method()) Extension method (extension on ClassName {})
Lập trình bất đồng bộ Coroutines với suspend function async/await, Future
Stream & Flow Flow, suspend function Future, Stream
Hiệu suất runtime Chạy trên JVM, tối ưu với Android Chạy trên Dart VM, tối ưu với hot reload
Native Compilation Kotlin Native hỗ trợ iOS Dart Native (AOT) giúp build nhanh
Hỗ trợ đa nền tảng Kotlin Multiplatform, cần UI code riêng Flutter, UI đồng nhất trên nhiều nền tảng
Hỗ trợ nền tảng Android tốt nhất, hỗ trợ iOS với Multiplatform Android, iOS, Web, Desktop, Embedded

Tóm lại, cả Kotlin và Dart đều có thế mạnh riêng. Nếu bạn tập trung vào Android, Kotlin là lựa chọn tối ưu với khả năng tích hợp chặt chẽ với hệ sinh thái Android. Nếu bạn muốn xây dựng ứng dụng đa nền tảng với giao diện đồng nhất, Flutter và Dart là sự lựa chọn mạnh mẽ.

Khi nào nên chọn Kotlin vs Dart?

Việc lựa chọn giữa Kotlin và Dart phụ thuộc vào mục đích phát triển ứng dụng, nền tảng mục tiêu và hệ sinh thái công nghệ mà bạn muốn sử dụng. Cả hai ngôn ngữ đều mạnh mẽ và có những ưu điểm riêng biệt, phù hợp với từng trường hợp cụ thể.

Khi nào nên dùng Kotlin?

Kotlin là lựa chọn hàng đầu khi bạn làm việc với phát triển ứng dụng Android gốc và đa nền tảng với Kotlin Multiplatform (KMP):

  • Phát triển Android gốc: Kotlin là ngôn ngữ chính thức cho Android, được Google khuyến nghị thay thế Java nhờ cú pháp hiện đại, khả năng null-safety và hiệu suất cao. Nếu bạn đang phát triển một ứng dụng Android native, Kotlin là lựa chọn tối ưu.
  • Kotlin Multiplatform (KMP): Nếu bạn muốn chia sẻ logic giữa Android, iOS, web hoặc backend mà vẫn giữ giao diện native riêng cho từng nền tảng, KMP giúp tận dụng code chung mà không ràng buộc vào UI framework như Flutter.
  • Backend với Kotlin: Kotlin có thể được sử dụng để phát triển backend với các framework như Ktor hoặc Spring Boot, giúp tạo API mạnh mẽ và dễ bảo trì.

Khi nào nên dùng Dart?

Dart phát huy tối đa sức mạnh khi bạn phát triển ứng dụng đa nền tảng với Flutter, hoặc xây dựng web và backend với Dart:

  • Ứng dụng Flutter: Nếu bạn muốn tạo ứng dụng chạy mượt trên cả Android và iOS mà chỉ cần viết một codebase duy nhất, Flutter với Dart là lựa chọn lý tưởng. Flutter cung cấp giao diện đẹp, hiệu suất cao và cộng đồng phát triển mạnh mẽ.
  • Ứng dụng web: Dart có thể được sử dụng để xây dựng các ứng dụng web hiện đại với Dart for Web, giúp phát triển UI nhanh chóng mà vẫn có hiệu suất tốt.
  • Backend với Dart: Mặc dù chưa phổ biến như Node.js hay Kotlin trên backend, Dart có các framework như Shelf, Aqueduct giúp phát triển API backend hiệu quả.

Trường hợp có thể kết hợp cả hai

Trong một số trường hợp, việc sử dụng cả Kotlin và Dart trong cùng một hệ thống có thể mang lại hiệu quả cao. Một ví dụ điển hình là:

  • Sử dụng Kotlin cho backend (Ktor, Spring Boot) để xây dựng API mạnh mẽ, dễ dàng mở rộng.
  • Dùng Dart với Flutter cho frontend để phát triển ứng dụng đa nền tảng, tận dụng khả năng UI linh hoạt của Flutter.

Bằng cách kết hợp Kotlin và Dart theo cách này, bạn có thể tận dụng những điểm mạnh của cả hai ngôn ngữ, tối ưu hóa hiệu suất và hiệu quả phát triển phần mềm.

Tóm lại: Sự lựa chọn Kotlin hay Dart phụ thuộc vào mục tiêu cụ thể của bạn: phát triển Android thuần túy có thể nghiêng về Kotlin, trong khi phát triển đa nền tảng có thể ưu tiên Dart và Flutter.

So sánh mức lương Kotlin Developer và Dart Developer

Năm kinh nghiệm \ Ngôn ngữ lập trình  Kotlin  Dart
<  1 năm N/A 8.000.000
1 – 2 năm 30.300.000 15.800.000
3 – 4 năm 40.350.000 24.000.000
5 – 8 năm   N/A 44.000.000
> 8 năm 55.500.000 45.250.000

Số liệu về mức lương được lấy từ Báo Cáo Lương & Thị Trường Tuyển Dụng IT 2024-2025 của ITviec.

Cả hai vị trí lập trình viên Kotlin và Flutter đều có tiềm năng thu nhập tốt tại Việt Nam. Mức lương cụ thể phụ thuộc vào nhiều yếu tố như kinh nghiệm, kỹ năng, quy mô công ty và yêu cầu dự án. Lập trình viên nên cân nhắc lựa chọn ngôn ngữ dựa trên sở thích cá nhân, mục tiêu nghề nghiệp và nhu cầu thị trường để đạt được sự phát triển bền vững trong sự nghiệp.

Tài nguyên học tập Kotlin và Dart

Nhìn chung, cả Kotlin và Dart đều có hệ sinh thái tài liệu học tập rất tốt và đang phát triển mạnh mẽ.

  • Kotlin: Nhờ sự hỗ trợ mạnh mẽ từ JetBrains và việc được Google chính thức hỗ trợ cho phát triển Android, Kotlin có một lượng lớn tài liệu, khóa học và cộng đồng hoạt động. Đặc biệt, tài liệu và các khóa học chính thức từ JetBrains Academy thường được đánh giá cao về chất lượng.
  • Dart: Với vai trò là ngôn ngữ chính cho framework Flutter, Dart cũng sở hữu một lượng tài liệu phong phú, đặc biệt là các hướng dẫn và khóa học liên quan đến phát triển ứng dụng đa nền tảng. Google cũng đầu tư rất nhiều vào việc cung cấp tài liệu chất lượng cho Dart và Flutter.

Tài liệu học Kotlin

Tài liệu chính thức: kotlinlang.org

Phù hợp cho mọi trình độ, từ người mới bắt đầu đến chuyên gia. Đây là nguồn thông tin toàn diện và chính xác nhất về ngôn ngữ Kotlin, bao gồm cú pháp, các tính năng nâng cao và các ví dụ chi tiết. Tài liệu được cấu trúc rõ ràng, dễ dàng tra cứu khi cần.

Kênh YouTube chính thức: Kotlinlang YouTube Channel

Cung cấp các video hướng dẫn chính thức, thường tập trung vào các tính năng mới, các buổi nói chuyện tại hội nghị và các hướng dẫn thực tế.

JetBrains Academy – Kotlin for Beginners: JetBrains Academy – Kotlin

Khóa học tương tác chính thức từ JetBrains phù hợp cho người mới bắt đầu. Với phương pháp học tập dựa trên dự án, bạn sẽ được thực hành coding Kotlin ngay từ đầu. Rất phù hợp cho những ai thích học bằng cách làm.

Sách (gợi ý)

  • “Kotlin in Action” của Dmitry Jemerov và Svetlana Isakova: Một cuốn sách kinh điển, cung cấp kiến thức chuyên sâu về Kotlin, bao gồm cả những khía cạnh ít người biết đến. Phù hợp với những người muốn hiểu sâu sắc về ngôn ngữ và cách nó hoạt động. Có thể cần thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng để nắm bắt hết nội dung.
  • “Android Programming with Kotlin for Beginners” của John P. Flynt: Dành cho những ai muốn học Kotlin để phát triển ứng dụng Android. Sách cung cấp kiến thức cơ bản về Kotlin và cách áp dụng nó trong bối cảnh phát triển Android, với nhiều ví dụ thực hành.

Tài liệu học Dart

Tài liệu chính thức: Dart.dev

Tương tự như tài liệu Kotlin, đây là nguồn thông tin chính thức và đầy đủ nhất về ngôn ngữ Dart. Phù hợp cho mọi trình độ, cung cấp hướng dẫn từ cơ bản đến nâng cao, đặc biệt hữu ích khi muốn tìm hiểu sâu về một tính năng cụ thể.

Kênh YouTube chính thức (thường tập trung vào Flutter, nhưng Dart là nền tảng): Flutter YouTube Channel

Mặc dù chủ yếu tập trung vào Flutter, kênh này cũng chứa rất nhiều nội dung liên quan đến Dart, đặc biệt là các video về cú pháp, các khái niệm cơ bản và cách sử dụng Dart trong Flutter. Rất hữu ích cho những ai quan tâm đến phát triển ứng dụng đa nền tảng.

Udemy – Dart & Flutter Courses: Udemy – Dart Courses & Udemy – Flutter Courses

Udemy cung cấp rất nhiều khóa học từ cơ bản đến nâng cao về Dart và Flutter. Đây là lựa chọn tốt cho những người thích học theo lộ trình có sẵn, có giảng viên hướng dẫn và bài tập thực hành. Chất lượng khóa học có thể khác nhau tùy vào người dạy, nên bạn cần xem review trước khi chọn.

Sách (gợi ý)

  • “Dart Apprentice” của Kevin Moore và Matthew Cheok: Một cuốn sách tuyệt vời cho người mới bắt đầu học Dart. Sách được viết theo phong cách dễ đọc, với nhiều ví dụ minh họa, giúp người đọc nhanh chóng nắm bắt các khái niệm cơ bản của ngôn ngữ.
  • “Flutter in Action” của Eric Windmill: Dành cho những người muốn học Flutter và sử dụng Dart để xây dựng ứng dụng. Sách tập trung vào việc áp dụng Dart trong bối cảnh Flutter, cung cấp nhiều ví dụ thực tế và hướng dẫn chi tiết. Phù hợp cho cả người mới bắt đầu và những người đã có kinh nghiệm với Flutter.

Các câu hỏi thường gặp về Kotlin vs Dart

Hiệu suất của Kotlin và Dart có khác biệt không?

Dart với Flutter sử dụng cơ chế rendering riêng (Skia), giúp giao diện mượt mà trên nhiều nền tảng. Kotlin (khi dùng với Jetpack Compose hoặc giao diện gốc) có hiệu suất tốt trên Android nhưng có thể không tối ưu bằng Flutter trên iOS.

Nên chọn Kotlin hay Dart cho một dự án mobile mới?

Nếu bạn muốn tập trung vào Android, Kotlin là lựa chọn tốt. Nếu bạn cần một ứng dụng chạy trên cả Android và iOS với giao diện nhất quán, Dart và Flutter là lựa chọn phù hợp hơn.

Kotlin có thể dùng với Flutter thay vì Dart không?

Không, Flutter chỉ hỗ trợ Dart. Tuy nhiên, Kotlin có thể được sử dụng để viết các module native cho Flutter thông qua phương thức giao tiếp platform channels.

Dart có thể dùng để lập trình backend như Kotlin không?

Có, Dart có framework Dart Frog và Aqueduct để phát triển backend, nhưng không phổ biến bằng Kotlin, vốn có thể dùng với Spring Boot hoặc Ktor để xây dựng hệ thống backend mạnh mẽ.

Tổng kết Kotlin vs Dart

Kotlin vs Dart – đây đều là những ngôn ngữ lập trình mạnh mẽ, mỗi ngôn ngữ có thế mạnh riêng trong phát triển ứng dụng di động. Kotlin là lựa chọn hàng đầu cho lập trình Android nhờ khả năng tương thích với Java và hỗ trợ chính thức từ Google, trong khi Dart với Flutter mang lại lợi thế vượt trội trong phát triển ứng dụng đa nền tảng với giao diện mượt mà và hiệu suất cao.

Việc lựa chọn giữa Kotlin và Dart phụ thuộc vào mục tiêu dự án: nếu bạn tập trung vào Android hoặc backend, Kotlin là một lựa chọn tốt; nếu bạn muốn xây dựng ứng dụng đa nền tảng nhanh chóng, Flutter với Dart là một giải pháp tối ưu. Trong tương lai, cả hai ngôn ngữ đều có tiềm năng phát triển mạnh mẽ, hứa hẹn mang đến nhiều cơ hội cho lập trình viên và doanh nghiệp.

Dù bạn chọn Kotlin hay Dart, điều quan trọng nhất vẫn là hiểu rõ yêu cầu dự án và tận dụng tối đa sức mạnh của từng công nghệ để tạo ra những sản phẩm chất lượng.